Z kart historii - Zwieńczenie 55. Rajdu „Po kamienistej drodze”

Delegacja złożyła wieńce na grobach na następujących cmentarzach:

Cmentarz na Żbikowie (Pruszków)

Krystyna Serwaczak (1930-2016) – urodziła się we Lwowie. Ukończyła szkołę średnią w Pruszkowie oraz rozpoczęła studia na Uniwersytecie Warszawskim i Akademii Teologii Katolickiej w Warszawie. Była harcerką 3. Mazowieckiej Drużyny Harcerskiej. W  1946 r. brała udział w ekshumacji ciał żołnierzy poległych i zamordowanych w bitwie pod Pęcicami oraz w uroczystości poświęcenia Pomnika–Mauzoleum, który powstał jako symbol pamięci o nich. Krystyna Serwaczak przez większość swojego życia starała się skutecznie utrwalać pamięć o poległych, zamordowanych. W 1966 r. powstał założony przez nią Klub Turystyczno-Krajoznawczy PTTK „Varsovia”. Klub ten już rok później zorganizował pierwszy Rajd „Po kamienistej drodze”. Pani Serwaczak zawsze dbała o dobre przygotowanie obchodów. Zmarła 28 października 2016 r.

Cmentarz w Pruszkowie przy ulicy Komorowskiej

Honorata Zawadzka (1931-1944) – urodziła się w Pruszkowie. Działała jako łączniczka w Szarych Szeregach w VII Obwodzie AK „Obroża”, w 6. Rejonie „Helenów” (Pruszków).

2 sierpnia 1944 r. została ciężko ranna w bitwie pod Pęcicami. Przetransportowano ją do szpitala na „Wrzesinie” w Pruszkowie. Zmarła dzień później, mając zaledwie 13 lat.

Mirosław Włostowski ps. „Marlicz” (1928-1944) – urodził się 14 sierpnia 1928 r. w Warszawie. Był łącznikiem w VII Obwodzie Okręgu Warszawskiego AK „Obroża”, w 6. Rejonie „Helenów” (Pruszków). W trakcie bitwy pod Pęcicami 2 sierpnia 1944 r., po postrzale Honoraty Zawadzkiej, „Marlicz” pochylił się nad nią i otrzymał serię z karabinu w brzuch. Zmarł dzień później po przeprowadzonej operacji w szpitalu w Pruszkowie. Rodzina Mirosława dowiedziała się o jego śmierci w liście napisanym przez pielęgniarkę po wojnie.

Stefan Kowalski ps. „Jaroń” (1915-1979) – urodził się 2 sierpnia 1915 r. w Warszawie. W wieku 12 lat wstąpił do 1. Pruszkowskiej Drużyny Harcerskiej im. Stefana Czarnieckiego, która została później przemianowana na 14. Mazowiecką Drużynę Harcerzy. Po kilku latach został jej drużynowym. W 1936 r. otrzymał stopień podharcmistrza. W latach 1934-1936 odbył służbę wojskową w Korpusie Obrony Pogranicza. We wrześniu 1939 r. walczył jako plutonowy w 13. pułku piechoty. Ranny w bitwie pod Mławą. W listopadzie 1939 r. współtworzył zalążki tajnego harcerstwa, czyli Szarych Szeregów, na terenie Pruszkowa. Stefan Kowalski został komendantem Hufca Szarych Szeregów o kryptonimie „Zielony Dąb”. W 1943 r. stanął na czele plutonu pruszkowsko-pęcickiego 1718. W tym czasie wielu harcerzy zagrożonych aresztowaniem znajdywało schronienie w Pęcicach. Poszukiwany przez Gestapo Stefan „Jaroń” Kowalski pod nazwiskiem Zawrocki również się tam ukrywał. W roku 1943 ukończył Zastępczy Kurs Szkoły Podchorążych Rezerwy Piechoty „Agricola” i został awansowany na podporucznika. W czasie Powstania Warszawskiego jako dowódca kompanii walczył w Zgrupowaniach „Leśnik” i „Radosław”. Przeszedł „piekło Starego Miasta”. Po Powstaniu był jeńcem Stalagu XI B Fallingbostel, później Oflagu X C Lübeck. Po zakończeniu wojny w 1947 r. powrócił do Polski i podjął próbę odbudowy harcerstwa. Jego pseudonim z czasów okupacji stał się oficjalną częścią jego nazwiska. Od tamtego czasu występował jako Stefan Jaroń-Kowalski. Jego dalsza działalność w celu odbudowy harcerstwa była bardzo utrudniana przez władze komunistyczne. Ostatecznie został uwięziony. Po odwilży w latach 1956-57 na krótki czas powrócił do spraw harcerskich. Ostatecznie z powodu przejęcia kontroli nad ZHP przez władze komunistyczne znalazł schronienie w PTTK. Był wiceprezesem Klubu PTTK „Varsovia” i współorganizatorem Rajdu „Po kamienistej drodze”. 22 lutego 1993 r. został patronem Klubu Turystyczno-Krajoznawczego „Varsovia”.  Zaś od roku 2012 patronuje rondu u zbiegu ulicy Pęcickiej i Al. Kasztanowej. Zmarł 15 czerwca 1979 r.

Cmentarz Bródnowski w Warszawie

Eugeniusz Stefan Muszyński ps. „Michał” (1925-1944) – urodził się 3 stycznia 1925 r. Przed wojną skończył dwie klasy gimnazjum przy ul. Świętokrzyskiej. Podczas wojny pracował jako kierowca. Należał do IV Obwodu „Grzymała” (Ochota) Warszawskiego Okręgu AK. Poległ w bitwie pod Pęcicami. Ekshumowany w 1946 r.

Eugeniusz Arendarczyk ps. „Płuciennik” (1899-1988) – urodził się 19 czerwca 1899 r. w Warszawie. W szkole Zgromadzenia Kupców w Warszawie uzyskał wykształcenie średnie. W 1918 r. wstąpił do Szkoły Podchorążych Kwatermistrzostwa. Po odbyciu służby wojskowej awansowany do stopnia podporucznika. W 1922 r. ożenił się ze Stanisławą z domu Pawluk, z którą doczekał się trzech synów.  Z zawodu księgowy, a do 1944 r. pracował w biurze przedsiębiorstwa „Wielkie Piece i Zakłady Ostrowieckie”. Podczas kampanii wrześniowej brał udział w walkach na terenie Wołynia. Podczas oblężenia Warszawy jego żona prowadziła kuchnię polową dla żołnierzy z Batalionów Pracy. Po zakończeniu kampanii wrześniowej Eugeniusz Arendarczyk wrócił do Warszawy. W 1941 r. wstąpił do Związku Walki Zbrojnej (od 1942 r. będzie to Armia Krajowa) i stanął do walki w Zgrupowaniu „Konrad”. Przybrał pseudonim „Płuciennik”. Przez cały czas okupacji w jego domu prowadzone było tajne nauczanie. Odbywały się tam również zbiórki żołnierzy AK oraz prowadzona była podchorążówka. W mieszkaniu Arendarczyków przechowywana była także broń. W czasie powstania Eugeniusz Arendarczyk pełnił funkcję zastępcy dowódcy plutonu 123 wchodzącego w skład 12. kompanii Wojskowej Służby Ochrony Powstania. Po upadku powstania został internowany w obozie Sandbostel – Stalag X B, następnie w Lubece. W grudniu 1945 r., po powrocie do ojczyzny, włączył się od razu w proces odbudowy państwa. Pracował w wydawnictwie „Czytelnik”, a później w przedsiębiorstwie „Ruch”. W 1964 r. odszedł  na emeryturę. Był miłośnikiem muzyki, w szczególności śpiewu chóralnego. Był członkiem chóru „Gloria” i Chóru Towarzystwa Śpiewaczego „Harfa”. Z chórem przemierzył całą Europę, pracował również w Związku Muzycznym Towarzystw Śpiewaczych. W 1945 r. po odnalezieniu mogiły powstańców w Pęcicach i odnalezieniu również zwłok jego syna Zbigniewa, skoncentrował się na doprowadzeniu w ramach powołanego Komitetu Rodzicielskiego do wybudowania Pomnika–Mauzoleum. Przez cały czas zabiegał o uświęcenie tego miejsca i troszczył się o jego konserwację. W 1976 r. nadano mu odznakę Opiekuna Miejsc Pamięci Narodowej. Zmarł 13 kwietnia 1988 r.

Cmentarz Powązkowski (Stare Powązki) w Warszawie

Witold Arendarczyk ps. „Zygota” (1923-1995) – urodził się 29 czerwca 1923 r. w Warszawie. Syn Eugeniusza Arendarczyka. Witold i jego o dwa lata młodszy brat Zbigniew Arendarczyk ps. „Zajączek” byli żołnierzami plutonu 405 w IV Obwodzie „Grzymała” (Ochota) Warszawskiego Okręgu AK. Zbigniew poległ podczas starcia oddziałów powstańczych z Niemcami w Pęcicach. Witold, po przebyciu Pęcic, walczył dalej w ramach kompanii lotniczej por. „Lawy” (Tadeusz Gaworski) w szeregach Grupy „Kampinos”. Po zakończeniu wojny ożenił się z Zofią Godlewską ps. „Zosia”, która podczas powstania była sanitariuszką w batalionie „Zaręba-Piorun” na terenie Śródmieścia Południe. Z zawodu był lekarzem (chirurgiem). Zmarł 20 stycznia 1995 r. Wraz z nami wiązankę na grobie pana Witolda Arendarczyka złożyły jego dzieci: Ewa Komierowska i Tomasz Arendarczyk.

Stanisław Paweł Tymkiewicz ps. „Michał” (1927-2013) – urodził się 25 stycznia 1927 r. w Warszawie. Walczył w 426. plutonie w 3. kompanii IV Obwodu „Grzymała” (Ochota) Warszawskiego Okręgu AK. Uczestnik bitwy pęcickiej. Po powstaniu do grudnia 1944 r. przebywał w Zalesiu Górnym. Później przedostał się do rodziny do Biecza. W maju 1945 r. wrócił do Warszawy. Po wojnie przez wiele lat pełnił funkcję członka Zarządu Środowiska Żołnierzy AK IV Obwodu Warszawa. Był badaczem, autorem książek o historii i oddziałach Ochoty w latach 1939–1944. Pełnił funkcję konsultanta ds. historycznych gry planszowej „Pęcice’44” autorstwa Macieja Nakoniecznika i Marka Rudzińskiego, absolwentów Gimnazjum im. Marii Dąbrowskiej w Komorowie. Zmarł 21 stycznia 2013 r.

Kazimierz Adam Graba-Łęcki ps. „Kazik” (1928-1944) – urodził się 27 października 1928 r. Jego ojcem był legionista, piłsudczyk i wiceprezydent Warszawy dr medycyny Wacław Graba-Łęcki. „Kazik” brał udział w konspiracji, walczył w  plutonie 400 IV Obwodu „Grzymała” (Ochota) Warszawskiego Okręgu AK. Uczestnik bitwy pęcickiej. Złapany i zamordowany przez Niemców na terenie parku pałacowego w Pęcicach. Ekshumowany w 1946 r. (okazało się wtedy, że jego dłonie skrępowane były drutem kolczastym).

Kolejny raz mieliśmy okazję uczcić pamięć poległych w walce z okupantem niemieckim o wolną Polskę. Dbanie o pamięć to patriotyczny obowiązek wszystkich Polaków.  

Wojciech Warmuz

fot. Daniel Wolborski

zdjęcia pochodzą także ze stron: Tutaj i tutaj