Spacer po historii - Zielona Willa

Aby zrozumieć dlaczego Zielona Willa jest tak ważna dla tożsamości Komorowa trzeba najpierw wspomnieć jaka jest geneza tego podwarszawskiego osiedla. Powstało ono w latach 30 XX wieku, w czasach gdy młode państwo polskie szukało różnych sposobów na rozwiązanie problemów mieszkaniowych. Jednym z pomysłów była budowa Miast Ogrodów, wzorowanych na pomyśle z z początku XX wieku, którego autorem był Ebenezer Howard. Idea zakładała budowę miast łączących w sobie zalety miasta z jego rozrywkami i możliwościami zarabiania na życie, z zaletami wsi jakimi są kontakt z naturą, czyste powietrze i niskie koszty życia. Na początku XX wieku powstało kilka miast według pomysłu Howarda, pierwszym było Letchworth położone około 50 kilometrów od Londynu.

Miasta Ogrody miały być miastami satelickimi wielkich metropolii, ich fundamentalną cechą miało być dobre połączenie komunikacyjne z dużym miastem. Dlatego na trasie uruchomionej w 1927 roku Elektrycznej Kolei Dojazdowej, która była wielką chlubą odrodzonej Polski, zaprojektowano kilka osiedli o charakterze Miast Ogrodów: w Milanówku, w Podkowie Leśnej i właśnie „nowoczesne osiedle Miasto Ogród Komorów” - jak swój plan parcelacyjny zatytułował w 1929 roku mierniczy przysięgły inżynier Tadeusz Szymański.

W styczniu 1930 roku Plan został zatwierdzony przez Dyrektora Robót Publicznych Warszawskiego Urzędu Wojewódzkiego „jako odpowiadający wymaganiom Rozporządzenia  Prezydenta Rzeczpospolitej o prawie budowlanem i zabudowaniu osiedli”. W planie wydzielone zostały nie tylko działki budowlane w układzie alei, ulic i kwartałów odpowiadających Rozporządzeniu, ale także odpowiedniej wielkości tereny przeznaczone na zaspokojenie potrzeb publicznych:  działki dla szkoły i kościoła, teren sportowy i półokrągły plac w centrum osiedla (który później stał się placem Paderewskiego).

Zgodnie z zasadami parcelacji Miasta Ogrodu ówczesny właściciel parcelowanych gruntów pan Józef Markowicz przystąpił do sprzedaży działek pod budowę domów z następującym zastrzeżeniem: „Miasto Ogród Komorów jest przeznaczone na wzorowe osiedle i przeto nabyta działka może być użyta wyłącznie na budowę domu mieszkalnego, przy czym muszą być uwzględnione tak warunki zdrowotne, jak również wymagania estetyki, co musi być uwzględnione w następstwie korzystania z nabytej działki. W dziale III wykazu hipotecznego były zamieszczone rygory mające na celu zabezpieczeni zdrowotności i estetyki osiedla.” (źródło: https://www.komorow.pl/files/1785626773/luty2013-historiakomorowa.pdf)

Pierwszych sto działek w nowym osiedlu nabyła Spółdzielnia Mieszkaniowa Pracowników Państwowego Banku Rolnego w Warszawie, który jako udziałowiec budowy linii EKD uczestniczył w regulacji własnościowej majątków i terenów, oraz w melioracji gruntów w rejonie inwestycji.

Współzałożycielami Spółdzielni byli państwo Maria i Edward Grabowscy, budowniczowie i pierwsi właściciele Zielonej Willi. Na specjalnie uzyskanym ze scalenia trzech działek terenie urządzili wzorcowy dom z użytkowym ogrodem, przeznaczony do prezentacji kolejnym potencjalnym nabywcom działek. Wiązało się to z funkcją Edwarda Grabowskiego w zarządzie Spółdzielni i z uzyskaniem preferencji bankowych.

Na przełomie lat 20-tych i 30-tych XX w. Polska poprzez przepisy i działalność instytucji, m.in. państwowych banków, intensywnie propagowała rozwój form osadniczych i modelu domu, które miały być zdrowym, dostępnym finansowo i funkcjonalnym miejscem do życia. Organizowanie wystaw i konkursów, tworzenie modelowych – wzorcowych obiektów, było jedną z najskuteczniejszych form upowszechniania nowego modelu mieszkania.

Takim obiektem miał być dom państwa Grabowskich i ich użytkowy ogród przy ul. Krasińskiego 34.  Miał pokazywać jak można tanio i szybko zbudować ładny i funkcjonalny dom. Zaprojektowali go w duchu obowiązującego wówczas modernizmu dwaj znamienici architekci Bohdan Lachert i Józef Szanajca.

Budynek powstał przy dużym udziale budulca drewnianego, ściany są oszalowane z zewnątrz deskami, pod którymi jest warstwa „murobloku” czyli materiału powstałego z odpadów drewnianych zmieszanych z wapnem i cementem, a pod tym mur z cegieł, ale stawianych na sztorc. Cała ściana ma 28 centymetrów grubości, ale spełnia całkiem wyśrubowane normy przewodnictwa cieplnego, tak więc budynek nie tylko był tani w budowie, ale również tani w eksploatacji. Jakość wykonania jest tak duża, że do dziś większość elementów, w tym całe zewnętrzne deskowanie jest oryginalna.

Cechą charakterystyczną budynku są ogromne, wysokie na przeszło 3 metry okna salonu i przestronny taras od strony południowej. O kunszcie architektów świadczy fakt, że uważnie studiowali kąty i kierunki padania promieni słonecznych o różnych porach roku tak by zapewnić optymalne doświetlenie wewnątrz. Okna i taras nadają niezwykłej lekkości budynkowi, który przez to wydaje się być mniejszym niż jest w rzeczywistości.

Opracowano na podstawie materiałów Doroty i Wojciecha Bagińskich, zdjęcia z prywatnych archiwów Państwa Bagińskich.

Załączniki