Zwieńczenie 58. Rajdu „Po kamienistej drodze”

W skład delegacji weszli: Andrzej Jurewicz – pracownik Referatu Kultury i Promocji Gminy Michałowice, Prezes Klubu PTTK „Varsovia” – Jan Piwnik, Wiceprezes Klubu PTTK „Varsovia” – Daniel Wolborski oraz członkowie Młodzieżowej Sekcji Klubu „Varsovia”: Maksymilian Warmuz i Wojciech Warmuz.

W składzie delegacji znalazło się również dwóch harcerzy z 32. Mazowieckiej Drużyny Harcerzy „Akwilon” z Komorowa: Przemysław Skrzyński i Mikołaj Ślepokura. Delegacja odwiedziła i złożyła wieńce w następujących miejscach:

• Cmentarz w Pruszkowie przy ulicy Komorowskiej

Jerzy Anczykowski ps. „Hańcza” (1906-1987) – mieszkaniec Pruszkowa, harcerz drużyny harcerskiej Aleksandra Kamińskiego. Służbę wojskową odbył w Szkole Podchorążych Artylerii we Włodzimierzu Wołyńskim (uzyskał stopień porucznika). Od listopada roku 1939 w konspiracji – Związek Odbudowy Rzeczypospolitej w Pruszkowie, później Związek Walki Zbrojnej w Ursusie. Od 1943 r. dowódca plutonu 1744 w VI Rejonie „Helenów”. Udając się na koncentrację do Lasów Sękocińskich, trafił wraz ze swym plutonem 2 sierpnia 1944 r. na końcową fazę starcia oddziałów powstańczych z Ochoty z Niemcami w rejonie Pęcic. Po krótkiej potyczce, będąc pod ostrzałem niemieckich ckm-ów, które znajdowały się na cmentarzu z okresu I wojny światowej, por. „Hańcza” wyprowadził swój oddział okrążając groblami stawy rybne w Pęcicach. Po dotarciu do Lasów Sękocińskich meldował przybycie 70% początkowego stanu plutonu.

W 1945 r. aresztowany przez NKWD i wywieziony na Ural. Wrócił do kraju w 1947 r. Pracował w firmach budowlanych oraz Ministerstwie Budownictwa i Materiałów Budowlanych. Odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, Warszawskim Krzyżem Powstańczym, Krzyżem Armii Krajowej.

• Cmentarz Komunalny Południowy w Antoninowie

Andrzej Jarzębowski ps. „Buk” (1927-2015) – mieszkaniec Pęcic, od 1943 r. członek III drużyny plutonu 1718 w VI Rejonie „Helenów”. Plutonem dowodził Stefan Jaroń Kowalski, patron Klubu „Varsovia”. Członkowie III drużyny plutonu 1718, zwanej pęcicką, po nieudanej koncentracji w Pruszkowie 1 sierpnia 1944 r., powrócili do Pęcic na ranem w dniu następnym i trafili na bitwę Powstańców z IV Obwodu AK „Ochota” (dowodził nimi ppłk Mieczysław Sokołowski ps. „Grzymała”) z wojskami niemieckimi. Przyłączyli się do atakujących dwór pęcicki i próbowali walczyć z Niemcami. Jednak brak amunicji zmusił ich do wycofania się pod silnym ogniem z broni maszynowej. Dobrze znający teren pęciccy harcerze wiedzieli, którędy można wyprowadzić bezpiecznie grupę warszawską. Poprowadzili ją wzdłuż rzeki Utraty. Zasłonięci wysokim brzegiem i zaroślami, szczęśliwie doszli do Lasu Chlebowskiego.

• Cmentarz Bródnowski w Warszawie

Włodzimierz Paszkiewicz ps. „Stasiek” (1927-2017) – IV Obwód „Grzymała” (Ochota) Warszawskiego Okręgu Armii Krajowej – 1. Rejon – strzelec w plutonie 400. Szlak bojowy: Ochota-Pęcice. Uczestnik Rajdów „Po kamienistej drodze”.

Autor wiersza „PAMIĘCI POLEGŁYCH 2 SIERPNIA 44-go”, którego fragmenty znajdują się poniżej:

Nad Pęcicami dzień, jak wtedy, świeży,

Schyl głowę przed pomnikiem starym,

Tu, ponad setka w prochu leży

Chłopców i dziewcząt, tych z Szeregów Szarych.

W piosenkach tylko tak bywało,

Że drugie serce miał w plecaku –

Więc ponad stu tutaj zostało,

W sierpniowy ranek, po ataku...

Alina Deręgowska (Riedel) ps. „Alka” (1925-2007) – IV Obwód „Grzymała” (Ochota) Warszawskiego Okręgu Armii Krajowej – 2. Rejon – łączniczka, sanitariuszka w 438. plutonie (harcerski) osłony Sztabu Komendy Obwodu (2. pluton 3. Kompanii Batalionu „Zośka”) – dowódca plut. pchor. „Bogusław” (Iwo Rygiel). Szlak bojowy: Ochota-Pęcice- Lasy Chojnowskie. Brała udział w walkach pod Pęcicami (ranna w ucho i palec) oraz w podejmowaniu zrzutów w Lasach Chojnowskich. Po wojnie ukończyła Uniwersytecką Szkołę Pielęgniarską w Krakowie. Pracowała w zawodzie w Zalesiu i Piasecznie. Przez wiele lat była przełożoną pielęgniarek w szpitalu przy ul. Litewskiej w Warszawie.

• Cmentarz „Stare Powązki” w Warszawie

Wojciech Cygański ps. „Wojtek” (1929-2023) – I Obwód „Radwan” (Śródmieście) Warszawskiego Okręgu Armii Krajowej – Zgrupowanie „Bartkiewicz” – 4. Kompania –starszy strzelec w I plutonie „Podkowa”. Dowódcą 4. Kompanii był kapitan „Żmudzin” (Bolesław Kontrym). Wojciech Cygański brał udział w zdobyciu budynku PAST-y przy ul. Zielnej. Nosił meldunki na rozkaz dowódcy. Wielokrotny uczestnik Rajdu „Po kamienistej drodze” i Szkolnego Rajdu Pęcickiego.

Waldemar Melentowicz ps. „Kupść” (1927-2014) – IV Obwód „Grzymała” (Ochota) Warszawskiego Okręgu Armii Krajowej – 1. Rejon – 3. Kompania – strzelec w plutonie 426. Szlak bojowy: Ochota-Pęcice-Komorów.

Wraz z delegacją kwiaty na grobach składała Pani Anna Cygańska, żona Wojciecha Cygańskiego i Wójt Gminy Michałowice, Małgorzata Pachecka.

• Cmentarz „Powązki Wojskowe” w Warszawie

Stanisław Sieradzki ps. „Świst” (1921-2009) – harcerz Szarych Szeregów, a od 1943 r. żołnierz Batalionu „Zośka”. Trzykrotnie ranny w trakcie Powstania Warszawskiego. Szlak bojowy: Wola-Stare Miasto-kanały-Śródmieście-Górny Czerniaków. Po wojnie aresztowany (1949 r.) na polecenie Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego jako wróg władzy ludowej. Uniewinniony w 1956 r. Od 1966 r. wieloletni sekretarz Środowiska byłych żołnierzy Batalionu „Zośka”. Inicjator i współrealizator licznych projektów oraz przedsięwzięć, upamiętniających pamięć poległych koleżanek i kolegów z warszawskich „Grup Szturmowych” Szarych Szeregów i Batalionu „Zośka”, na terenie Warszawy i poza nią. Czynny w Światowym Związku Żołnierzy Armii Krajowej oraz w Związku Powstańców Warszawskich. Przyjaciel Klubu „Varsovia”, bywał na jego spotkaniach, jak i aktywny uczestnik Rajdu „Po kamienistej drodze”. Nie odmawiał członkom plutonu Iwo Rygla przynależności do Batalionu „Zośka”. Odznaczony Krzyżem Armii Krajowej, Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski, Warszawskim Krzyżem Powstańczym.

I zdecydowani jesteśmy tu, na Termopilach Polskich, na gruzach naszego Miasta umrzeć raczej, niż dać sobie wydrzeć to życie niepodległe i te wartości, które uzyskaliśmy w wielkim powszechnym zrywie – pismo „Barykada”, nr 9 z 20 sierpnia 1944 r.

Autor: Daniel Wolborski, Wiceprezes Klubu PTTK „Varsovia”