Szkoła Pamięta

Relacja z wydarzenia autorstwa uczennic klas siódmych Szkoły Podstawowej im. Marii Dąbrowskiej w Komorowie - Emilii Łokietek oraz Małgorzaty Sowińskiej.

W ramach obchodów Narodowego Święta Niepodległości 9 listopada 2021 r. odwiedziliśmy Cmentarz Powązkowski (Stare Powązki) i groby osób związanych z Komorowem oraz Pęcicami, które pracowały na rzecz Polski i o nią walczyły. 

W wycieczce brali udział: Daniel Wolborski, Sylwia Dyrek, Emilia Łokietek 7A, Małgorzata Sowińska 7A, Maciej Kaszewski 7C, Szymon Kwieciński 7C, Nicola Jędrzejczyk 7D, Karol Kamiński 7D, Agata Kuczewska 8A, Maja Kiersnowska 8A, Hanna Ogińska 8B, Dominika Sierhej 8B Agata Jankowska 8C, Milena Koch 8C, Tomasz Bodzan 8D i Maciej Małecki 8D. Teraz także wy możecie poznać historie tych patriotów.

Maria Dąbrowska (1889-1965). Była powieściopisarką i dramatopisarką. Otrzymała nominację do Nagrody Nobla w dziedzinie literatury w 1939 r., 1957 r., 1959 r., 1960 r. i 1965 r. za powieść ,,Noce i dnie” (1931-1934). 2 października 1944 r. Dąbrowska trafiła do obozu przejściowego w Pruszkowie. Pisarka wróciła do Warszawy 3 lutego 1945 r., ale jej mieszkanie zostało splądrowane. 22 listopada 1956 r. Maria Dąbrowska nabyła w Komorowie przy ul. Słowackiego 7 działkę z domem. Po jej śmierci powstała tam biblioteka, a w maju 1972 r. szkoła w Komorowie otrzymała jej imię.

Aleksander Ludwik Janowski (1866-1944). Był profesorem, geografem i współzałożycielem Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego. "Wycieczki po Kraju" to ilustrowany przewodnik po Królestwie Polskim, który opublikował. Janowski dotarł do Komorowa z pruszkowskiego obozu przejściowego Dulag 121 w październiku 1944 r. Zmarł 14 października 1944 r. Pochowany na cmentarzu Rady Głównej Opiekuńczej na tzw. „Zieleńcu”. Ekshumowany 17 października 1947 r. W 1971 r. na terenie komorowskiej szkoły stanął pamiątkowy głaz upamiętniający miejsce pochówku Aleksandra Janowskiego.

Henryk Kotoński (1903-1985). Harcerz, uczestnik wojny polsko-bolszewickiej 1919-1920, działacz oświatowy i społecznik. Ukończył Seminarium Nauczycielskie w Jędrzejowie. Był kierownikiem w szkole w Komorowie w latach 1937-1972. Dzięki jego staraniom w 1970 r. otworzono nowy budynek szkolny w Komorowie.

Waldemar Melentowicz ps. Kupść (1927-2014). Podczas Powstania Warszawskiego strzelec w plutonie 426 w IV Obwodzie „Grzymała” Warszawskiego Okręgu AK. Był uczestnikiem bitwy pęcickiej 2 sierpnia 1944 r. Swój szlak bojowy zakończył w Komorowie.

Tadeusz Apolinary Wenda (1863-1948). Był polskim inżynierem komunikacji, głównym projektantem i kierownikiem budowy portu Gdynia. Powstało siedem koncepcji takiego portu. Ósmą pod koniec 1920 r. zgłosił Wenda i zrobił to bezpłatnie. W kwietniu 1923 r. nastąpiło otwarcie „Tymczasowego Portu Morskiego i Schroniska dla Rybaków” w Gdyni. W 1939 r. Tadeusz Wenda nabył dom w Komorowie (obecny adres ul. Klonowa 16) i w tym miejscu przetrwał wojnę.

Jedną z ważnych postaci historycznych dla naszej lokalnej społeczności jest Maria Krassowska, zwana też Majką lub Kasztanem (1928-1944). Jej mama również była zaangażowana w wojnę, brała udział w obronie Lwowa w 1918 r., za co otrzymała Odznakę Honorową „Orlęta”. Trzyletnia Marysia wraz z rodzicami przeprowadziła się do Komorowa, do domu przy ul. Słowackiego 10. Majka ukończyła żeńską szkołę Wandy Szachtmajer na warszawskiej Ochocie. Uroczyste otwarcie szkoły odbyło się w roku 1932. Wtedy został zarejestrowany statut Fundacji im. Wandy Szachtmajer i dwie szkoły prowadzone przez tę fundację: szkoła powszechna oraz gimnazjum i liceum humanistyczne. Szkoła poświęcała dużo uwagi kształtowaniu u młodzieży patriotyzmu, umiejętności życia w zespole, szacunku do każdej pracy i poczucia odpowiedzialności państwowej. Ważnym aspektem wpajanym uczennicom była tolerancja religijna. Uczennice wydawały własną gazetkę szkolną ,,Koniczynkę”. Majka wstąpiła do 16. Warszawskiej Żeńskiej Drużyny Leśna hufca Ochota. Brała udział w Powstaniu Warszawskim jako sanitariuszka w 1. kompanii 4. Zgrupowania „Gurt” na terenie 1. Obwodu AK „Radwan”. Majka zmarła 1 sierpnia 1944 r. w wyniku rany zadanej w brzuch, gdy biegła udzielić pomocy medycznej rannemu koledze.

Wanda z Posseltów Szachtmajerowa (1880-1959) to polska pedagog, nauczycielka, założycielka i przełożona Szkół Fundacji im. Wandy z Posseltów Szachtmajerowej.

Siostrą Wandy była Irena Posselt ps. Mila, Janina (1893-1975). Pedagog, nauczycielka, dyrektor gimnazjum i liceum żeńskiego im. Wandy z Posseltów Szachtmajerowej. Żołnierz Armii Krajowej w IV Obwodzie ,,Grzymała” (Ochota) Warszawskiego Okręgu AK – Wojskowa Służba Ochrony Powstania.

Dziewczęta ze szkoły sióstr Posselt chodziły do szkoły w charakterystycznych zielonych mundurkach. W jego skład wchodziła zielona spódniczka, biała bluzka z marynarskim kołnierzem, ciemnozielony beret z czarnym pomponem, a także odpowiednio zaprojektowany strój sportowy. Znakiem szkoły była koniczynka a jej uczennice były nazywane szachtmajerkami. Do szkoły uczęszczały dziewczęta z różnych środowisk. Szkoła rozwijała w uczennicach postawę patriotyczną, zamiłowanie do pracy społecznej i przyrody własnego kraju, a także tolerancji religijnej, np. na życzenie rodziców lekcje religii, oprócz katolickiej, prowadzili specjalnie zatrudnieni przedstawiciele innych wyznań. W czasie II wojny światowej, gdy wojsko niemieckie zarekwirowało budynek szkoły na szpital wojskowy, w skrzydle mieszkalnym budynku działała nadal szkoła – oficjalnie żeńskie kursy krawiecko-bieliźniane, ale w rzeczywistości prowadzono tajne nauczanie, realizując normalny program gimnazjum i liceum z końcowym egzaminem maturalnym. W czasie Powstania Warszawskiego w budynku szkoły stacjonowała wysunięta placówka oddziału powstańczego Ochoty „Gustaw-Pobóg” i działał szpital powstańczy. 5 sierpnia 1944 r. siostry Posseltówny, Irena i Wanda wraz z rodzinami opuszczają Warszawę i docierają do Komorowa. Próbują odtworzyć swoją pracę nauczycielską. W komorowskiej willi Jasna, w latach 1945–46, działały warszawskie gimnazjum i liceum Fundacji im. Wandy z Posseltów Szachtmajerowej. Prowadzono tam nauczanie niewielkich grup młodzieży na poziomie gimnazjum i liceum, kończone maturami. Istniały też komplety klas 1-3 szkoły powszechnej.

Naszemu wyjazdowi przyświecały słowa marszałka Józefa Piłsudskiego: Z szanowania wzajemnego wypływa moc wielka w chwilach trudnych. Odwiedziliśmy groby ludzi o różnych poglądach politycznych, wyznających różne religie lub ateistów, ale kierujących się w swojej pracy dbałością o losy Ojczyzny i jej młodego pokolenia.

 

Tekst: Emilia Łokietek i Małgorzata Sowińska (uczennice kl. 7 Szkoły Podstawowej im. Marii Dąbrowskiej w Komorowie)

zdjęcia: ze zbiorów Daniela Wolborskiego oraz ze stron 1944.pl, dzieje.pl, armiakrajowa.org.pl