Wiara w drugiego człowieka

Wiktor Cyrny: 21 listopada obchodzimy Dzień Pracownika Socjalnego – kim w zasadzie jest taki pracownik i czym się zajmuje?

Iwona Radzimirska: Pracownik socjalny to osoba, która zawodowo świadczy pomoc na rzecz osób, rodzin, grup i całych społeczności. Jest to zawód regulowany co oznacza, że zarówno kwestie dotyczące kwalifikacji do  wykonywania tego zawodu jak również zakres zadań  i uprawnień na tym stanowisku określają przepisy prawa  czyli ustawa o pomocy społecznej. Podstawowym zadaniem pracownika socjalnego jest praca socjalna czyli działalność mająca na celu wzmacnianie i odzyskiwanie zdolności osób i rodzin do funkcjonowania społecznego, Wśród zadań znajdziemy także: przeprowadzanie rodzinnych wywiadów środowiskowych, przeprowadzanie analizy , oceny i diagnozy, kwalifikowanie do uzyskania świadczeń z pomocy społecznej, udzielanie informacji, wskazówek i porad, pomoc w uzyskaniu dostępu do form wsparcia udzielanych przez właściwe instytucje, pobudzanie społecznej aktywności, inspirowanie działań samopomocowych, czy współdziałanie z innymi specjalistami. Pracownicy socjalni są sercem działalności GOPS, pracują bezpośrednio z mieszkańcami potrzebującymi ich obecności, tworzą z nimi  wyjątkowy rodzaj relacji, która pozwala na podejmowanie wysiłków w przezwyciężeniu trudności, wykorzystanie istniejących  zasobów, na wprowadzenie zmian. Pracownik socjalny to osoba która spotyka się z całą gamą różnych trudności i problemów jakich doświadcza człowiek, to osoba,  która towarzyszy w tych trudnościach. Pomaga szukać rozwiązań, pomaga szukać działań w celu łagodzeniu skutków tych trudności a także w celu zapobiegania trudnościom i problemom w przyszłości.

Wokół tego „serca”, jakim jest pracownik socjalny wykształciły się też inne profesje pomocowe. Czy może nam pani przybliżyć czym zajmują się tacy pracownicy?

Chodzi o profesje pomocowe udzielające wsparcia naszym mieszkańcom, są to: asystent rodziny - wspierający rodziny przeżywające trudności opiekuńczo-wychowawcze, opiekunowie - osoby świadczące usługi opiekuńcze osobom chorym, starszym i z niepełnosprawnościami w ich miejscu zamieszkania , wychowawcy w placówce wsparcia dziennego - wspierający w rozwoju dzieci i młodzież a także personel Dziennego Domu Seniora np. terapeuta zajęciowy, fizjoterapeuta, opiekun - wspierający seniorów objętych wsparciem tej placówki.

Nie może nam umknąć także praca osób na stanowiskach administracyjnych GOPS.

To prawda, pełnimy w GOPS misję służebną wobec mieszkańców, dlatego  każdy zatrudniony w GOPS pracownik niezależnie od zajmowanego stanowiska ma odpowiedni konstrukt psychologiczny, oparty na  wrażliwości, empatii, zrozumieniu i poszanowaniu godności ludzkiej. Pracownicy administracyjni GOPS to osoby które z wielkim oddaniem realizują swoje zadania, bez nich nie udało by się sprawnie wdrażać tylu ważnych inicjatyw pomocowych.  Bardzo często przy okazji realizacji swoich zadań pracownicy administracyjni potrafią zidentyfikować osobę potrzebującą i przekierować ją do pracowników socjalnych.

Jakie są główne rodzaje pomocy?

Pomoc społeczna proponuje przede wszystkim dwa rodzaje wsparcia: finansowe przewidziane w formie zasiłków na podstawie ustawy o pomocy społecznej a także na podstawie przyjętych przez Radę Gminy programów osłonowych oraz  wsparcie niefinansowe. W naszej gminie ta druga  forma jest mocno rozbudowana. Wspieramy mieszkańców nie tylko z uwagi na trudną sytuację ekonomiczną ale przede wszystkim z uwagi na różne sytuacje trudne, których doświadczają.  Organizujemy i prowadzimy szereg działań np. poradnictwo specjalistyczne: zatrudniamy psychologów, specjalistów ds. przemocy i uzależnień. Mamy też grupy edukacyjne, grupy wsparcia i samopomocowe. Pracujemy tak, aby mieszkaniec, który doświadcza trudnej sytuacji życiowej  miał dostęp do wsparcia.

Czy mogłaby pani wymienić te działania, które uznaje pani za najważniejsze?

• Praca socjalna realizowana przez pracowników socjalnych
• Klub mam - realizowany w ramach grupowej pracy socjalnej
• Usługi opiekuńcze w miejscu zamieszkania - realizowane przez opiekunów
• Usługi opieki wytchnieniowej w miejscu zamieszkania
• Całodobowe Usługi opieki wytchnieniowej w mieszkaniu wytchnieniowym – (działanie uruchomione w połowie 2021 r.)
• Teleopieka - próba wdrożenia teleopasek dla seniorów (nowa inicjatywa)
• Wypożyczalnia sprzętu pielęgnacyjno-wspomagającego (nowa inicjatywa 2021)
• Prowadzenie PWD - Placówka Wsparcia Dziennego
• Prowadzenie DDS+ - Dzienny Dom Seniora
• Realizacja usługi asystenta rodziny
• Poradnictwo zawodowe/coaching zawodowy
• Realizacja gminnych programów profilaktyki alkoholowej i narkotykowe
• Prowadzenie Poradnictwa Specjalistycznego i Punktu Informacyjno-Konsultacyjnego
• Realizacja programów profilaktycznych w szkołach
• Grupa rozwojowa Bliżej Siebie (nowa inicjatywa jesień 2021)
• Akademia Uważnego Rodzica (nowa inicjatywa jesień 2021)
• Warsztaty umiejętności wychowawczych dla rodziców i wychowawców
• Kolonie i półkolonie dla dzieci i młodzieży
• Konsultacje dla nauczycieli w szkołach (nowa inicjatywa jesień 2021)
• Prowadzimy także działania o charakterze akcyjnym i wydarzeń okolicznościowych np. kartka dla seniora, Mikołajkowa Niespodzianka, zbiórki żywności
• Monitorowanie potrzeb osób będących w izolacji i kwarantannie (w miarę możliwości, gdy tylko otrzymamy informację od sanepidu, co czasem dzieje się niestety zbyt wolno)

Czyli obszar pomocy niefinansowej pozwala zaproponować mieszkańcom różnego rodzaju usługi w odpowiedzi na różne potrzeby?

Tak, posiadamy różne formy wsparcia w zależności od potrzeby. Są mieszkańcy, którzy  przyjmują tę pomoc, i zmieniają swoje życie w konsekwencji tych działań. Dla mnie właśnie te nieekonomiczne działania mają największą wagę. I cieszę się, że pracuję w takiej gminie, która daje tak duże możliwości rozwijania tych działań. Mamy środki na pomoc społeczną i jest  aktywność w rozwijaniu nowych form pomocy, które pozwalają realnie wsparć różne grupy.

Nie chcę umniejszać wagi pomocy finansowej, gdyż pomoc finansowa to oczywiście podstawa (bo nie możemy zaczynać życiowej zmiany bez zaspokojenia niezbędnych potrzeb bytowych), ale ważne, żeby się nie zamykać na inne formy pomocy, które często mają większą moc w osiągnięciu i utrzymaniu pozytywnej zmiany. Mierzenie pomocy społecznej przez liczbę świadczeń finansowych jest niewystarczające. Oczekiwanie, że pomoc finansowa wywoła zmianę bardzo często nie ma pokrycia w rzeczywistości, gdyż  nie wszyscy chcą zmiany w swoim życiu, nie wszyscy są na nią gotowi, nie wszyscy mają wystarczające zasoby, ale  jeśli zgodnie z prawem należą im się świadczenia, to naszym zadaniem jest tych  świadczeń udzielić.

Co w tej pracy jest najtrudniejsze?

Na pewno nasz główny dylemat to nasze możliwości a oczekiwanie społeczne. Wielu wydaje się, że pracownik socjalny może wszystko, że skierowanie sprawy do pomocy społecznej rozwiązuje problem, zdejmuje odpowiedzialność pozwala zachować bezczynność. Wielu uważa, że pomoc się im należy i to na ich warunkach. Taka postawa jest dla nas bardzo trudna, gdyż uprawnienia i kompetencje pomocy społecznej są ograniczone przepisami prawa. Nasza pomoc realizowana jest na podstawie przepisów i w ramach tych przepisów. Jeśli np. nie ma zgody osoby na pomoc, pracownik socjalny ma związane ręce. W niektórych sytuacjach, jeśli są spełnione konkretne przesłanki mamy możliwość skierować sprawę do sądu i czekać na  rozstrzygnięcie. Czasem słyszymy w głośnych reportażach zdanie „gdzie byli pracownicy socjalni, kiedy wydarzyła się taka tragedia” – nikt nie pyta o inne służby, o rodzinę. Odpowiedzialność jaka często jest na nas przerzucana jest zwyczajnie nieadekwatna do naszych obowiązków, możliwości i uprawnień.

To też praca mocno obciążająca psychicznie. Jak sobie z tym radzicie?

To momentami bardzo trudne. Zderzamy się z tragediami ludzkimi, niekiedy nie mamy możliwości działania i doświadczamy bezradności. Czasami zderzamy się z dużym poziomem frustracji, który  jest wylewany wprost na nas. Nasza praca ma wiele odcieni. Dlatego tak ważne jest, aby doceniać pracę pracowników socjalnych i mówić o nich dobrze. Aby mogli czerpać z tego siły. Każdy z nas, może im to dać, poprzez dobre słowo.  

Tak na co dzień, staramy się dbać o siebie nawzajem, o dobrą atmosferę, współpracę i zrozumienie, o dostęp do specjalistycznego wsparcia np. do superwizji,  o nieustanny rozwój osobisty, darzymy się wzajemnym szacunkiem, zaufaniem, wdzięcznością i życzliwością, cieszymy się z sukcesów, doceniamy swoją obecność, pielęgnujemy wiarę w drugiego człowieka to takie nasze uniwersalne sposoby.

Dla uporządkowania wiedzy na temat organizacji pracy GOPS poproszę jeszcze o przedstawienie czym zajmuje się 37 osób współpracujących z zarządzaną przez panią jednostką?

W grupie zatrudnionych w GOPS możemy wyróżnić kilka grup pracowniczych. Kluczowe są  zawody pomocowe  tj: grupa pracowników samorządowych zatrudnionych na następujących  stanowiskach: Pracownicy socjalni (8 osób); Asystent rodziny (1 osoba);  opiekunowie w miejscu zamieszkania (5 osób); Opiekunowie w DDS+ (2 osoby); Terapeuta zajęciowy w DDS+ (1 osoba); Fizjoterapeuta  w DDS+ (1 osoba); Wychowawcy w PWD (2 osoby).

Obok w/w zawodów pomocowych, które pracują bezpośrednio z mieszkańcem świadcząc różnego typu usługi o charakterze wsparcia i pomocy w GOPS-ie pozostała grupa to pracownicy samorządowi zatrudnieni na stanowiskach urzędniczych. W tej grupie możemy wyróżnić: 4 stanowiska urzędnicze związane z realizacją postępowań pozwalających na realizację  uprawnień do konkretnych świadczeń wynikających np.  z ustawy o świadczeniach rodzinnych o pomocy państwa w wychowaniu dzieci dodatków mieszkaniowych, KDR; 2 stanowiska urzędnicze związane z organizowaniem usług i projektów pomocowych tj. pracowników ds. projektów oraz koordynator usług społecznych. 4 stanowiska urzędnicze związane z obsługą finansową i administracyjną tj. pracownicy księgowości, kadry, obsługa administracyjna kancelaryjna i świadczeń, 2 niepełnoetatowe stanowiska tj. informatyk i radca prawny oraz 5 stanowisk kierowniczych: dyrektor GOPS i 3 kierowników oraz główny księgowy będący jednocześnie kierownikiem sekcji finansów. Ważne jest to, że dyrektor oraz kierownik sekcji Pomocy społecznej (czyli przełożony pracowników socjalnych i asystenta) oraz kierownik DDS+ to osoby, które mają doświadczenie zawodowe w zawodzie pracownika socjalnego, daje to gwarancję wysokiej jakości pracy socjalnej gdyż osoby te mają wiedzę umiejętności doświadczenie, odpowiednie postawy i wartości niezbędne do realizowania zadań pomocowych.

Dziękuję za rozmowę.