Krystyna Serwaczak – wspomnienie
28 października 2016 r. zmarła Krystyna Serwaczak, której nazwisko od ponad 50 lat łączone jest z Pęcicami, Rajdem „Po kamienistej drodze” i Klubem PTTK „Varsovia”. Właśnie ona była inicjatorką imprezy ku czci Powstańców Warszawskich z Ochoty, którzy ponieśli śmierć 2 sierpnia 1944 r. w bitwie pod Pęcicami.
Krystyna nie miała łatwego życia. Urodziła się w 1930 r. we Lwowie i w roku 1945 wraz z rodziną znalazła się w Pruszkowie. Tu skończyła szkołę średnią i rozpoczęła studia na Uniwersytecie Warszawskim i Akademii Teologii Katolickiej w Warszawie. Wstąpiła do harcerstwa i pozostała wierna zasadom harcerskim do końca życia. Właśnie jako harcerka 3. Mazowieckiej Drużyny Harcerskiej uczestniczyła 3 maja 1946 r. w uroczystości poświęcenia Pomnika- Mauzoleum żołnierzy poległych pod Pęcicami. To wydarzenie zaważyło na całym jej życiu.
Krystyna zawsze pragnęła pracować z młodzieżą. Pragnęła realizować w praktyce idee, jakie zawarła w swojej pracy dyplomowej Harcerstwo jako pozaszkolna instytucja wychowawcza, której nie było jej dane ukończyć. Miała krótki epizod pracy nauczycielskiej w Szkole nr 1 w Pruszkowie, a potem znalazła swoje miejsce w Polskim Towarzystwie Turystyczno-Krajoznawczym w Warszawie. Pracę zawodową łączyła z pracą społeczną zwłaszcza dla młodzieży. Początkowo w kole terenowym „Mazowsze”, gdzie spotkała się z ks. prałatem Tadeuszem Uszyńskim, później w Oddziale PTTK Śródmieście. Była inspiratorką i współzałożycielką w 1966 r. Klubu PTTK „Varsovia” oraz wieloletnim prezesem Klubu. Był to pamiętny rok 1000-lecia Chrztu Polski.
Pracę Klubu widziała, jako krzewienie krajoznawstwa i wartości patriotycznych rozumianych jako zachowanie pamięci o wielkich wydarzeniach w historii Polski, a zwłaszcza w czasie II wojny światowej. Szczególnie ważne było dla Niej zachowanie pamięci o bohaterstwie młodzieży. Powróciła do wspomnień z maja 1946 r. i wymyśliła Rajd „Po kamienistej drodze” jako imprezę turystyczną kończącą się pod Pomnikiem-Mauzoleum w Pęcicach, a zarazem miejsce spotkań środowiska akowskiego z Ochoty. Kombatanci z Ochoty spotykali się corocznie w kościele św. Jakuba przy Placu Narutowicza, ale zaczęli coraz częściej brać udział w imprezie pęcickiej. Spotykali się ludzie, którzy nie widzieli się od lat, wymieniali adresy obiecując spotkać się za rok. Przyjeżdżali ludzie z całej Polski, a nawet z zagranicy. Dało to okazję Krystynie do zbierania dokumentów, relacji uczestników, zdjęć. Uczestnicy Rajdu otrzymywali z kolei pamiątkowe znaczki rajdowe i materiały informacyjne. Prywatne archiwum Krystyny było wykorzystywane przez żołnierza i historyka Józefa Wroniszewskiego opracowującego historię IV Obwodu Armii Krajowej Ochota, a także przez panią Barbarę Wachowicz do napisania rozdziału Pęcicka Mogiła w jej książce Wierna rzeka harcerstwa.
Środowisko AK z Ochoty po oficjalnym powołaniu aktywnie włączyło się w organizację imprezy w Pęcicach. Żołnierze z Ochoty wielokrotnie prowadzili apele poległych pod Pomnikiem w Pęcicach. Odbywały się wspólne spotkania organizacyjne, wymiana materiałów.
Krystyna w swojej działalności nie zamykała się tylko w gronie żołnierzy Ochoty. Nawiązała liczne kontakty ze środowiskami „Zośki”, „Baszty”, „Jerzykami”, „Zawiszakami” i innymi. Klub organizował imprezy poświęcone tym środowiskom i brał udział w ich imprezach. Klub zorganizował 20 Rajdów Szlakiem Krystyny Krahelskiej, wiele rajdów pod hasłem „Gdzie są chłopcy, gdzie dziewczęta z dawnych lat”.
Szczególnie bliscy jej sercu byli harcerze walczący w Armii Krajowej i Szarych Szeregach. Ważną rzeczą dla Krystyny była popularyzacja symboli związanych z Armią Krajową. Znak Polski Walczącej pojawił się na plakietce rajdowej w 1967 r., a orzeł w koronie, taki jak na pomniku w Pęcicach, na znaczku rajdowym w 1971 r.
W trudnych czasach Krystyna musiała wykazywać się dużą odpornością i talentem dyplomatycznym, by realizować swoje pomysły. Potrafiła przyciągnąć do współpracy szerokie środowiska kombatantów, władze samorządowe, straż ogniową, szkoły i rzesze młodzieży. Od kilkunastu lat aktywnie w organizację imprezy włączyła się Gmina Michałowice. Impreza ma zawsze asystencję Kompanii Honorowej Wojska Polskiego, stała się najważniejszą imprezą ku czci Powstania Warszawskiego dla powiatu pruszkowskiego.
Krystyna za swą działalność turystyczną otrzymała wyrazy uznania łącznie ze Złotą Odznaką PTTK. Otrzymała też złoty medal Opiekuna Miejsc Pamięci Narodowej i Złoty Krzyż Zasługi. Najważniejsze dla niej były wyrazy uznania od uczestników imprez, które organizowała.
Ostatnie lata życia Krystyny to znaczne ograniczenie aktywności z powodu stanu zdrowia, ale podtrzymywała kontakty z młodzieżą. Była zadowolona, że impreza żyje, a nawet rozwija się. Od kilkunastu lat organizowany jest przez Szkołę Podstawową im. Mikołaja Kopernika w Nowej Wsi „Szkolny Rajd Pęcicki”, w którym bierze udział kilka okolicznych szkół, a także szkoły z Warszawy. Tak więc rosną następcy i jest nadzieja, że dzieło Krystyny przetrwa kolejne 50 lat.
Eugeniusz Arendarczyk – opiekun miejsc pamięci narodowej
W tym roku mija 75 lat od ekshumacji poległych i zamordowanych w Pęcicach powstańców warszawskich. Jedną z obecnych podczas niej osób był pan Eugeniusz Arendarczyk, niestrudzony opiekun miejsca egzekucji oraz wiecznego spoczynku „orląt pęcickich”. Warto zatem przypomnieć najważniejsze informacje o tej postaci.
Eugeniusz Arendarczyk, współorganizator Komitetu Budowy Pomnika–Mauzoleum w Pęcicach, urodził się w Warszawie w dniu 19 czerwca 1899 r. Wykształcenie średnie uzyskał w szkole Zgromadzenia Kupców w Warszawie. Tuż po odzyskaniu niepodległości w roku 1918 wstąpił do Szkoły Podchorążych Kwatermistrzostwa. Po odbyciu służby wojskowej został awansowany do stopnia podporucznika Wojska Polskiego. W 1922 r. wstąpił w związek małżeński ze Stanisławą z domu Pawluk, z którą doczekał się trzech synów:
- Zbigniew ps. „Zajączek” (1925-1944) poległ w Pęcicach
- Witold ps. „Zygota” (1923-1995)
- Bogusław (1941-?)
Na przełomie lat dwudziestych i trzydziestych uzupełnił wykształcenie w Wolnej Wszechnicy Nauk Politycznych. Z zawodu był księgowym. Do roku 1944 pracował w biurze przedsiębiorstwa „Wielkie Piece i Zakłady Ostrowieckie”.
W czasie kampanii wrześniowej zmobilizowany, bierze udział w walkach na terenie Wołynia. W tym czasie jego żona, podczas oblężenia Warszawy, prowadziła kuchnię polową dla żołnierzy z Batalionów Pracy na podwórzu kamienicy przy ul. Złotej 38/28 (miejsce ich zamieszkania – kuchnię taką pani Stanisława prowadzić będzie także podczas Powstania Warszawskiego). Po zakończeniu kampanii wrześniowej Eugeniusz Arendarczyk wraca do Warszawy, gdzie w 1941 r. nawiązuje kontakt ze Związkiem Walki Zbrojnej (od 14 lutego 1942 r. będzie to Armia Krajowa) i staje do walki z okupantem w Zgrupowaniu „Konrad” w Śródmieściu Warszawy. Przybiera pseudonim „Płuciennik”. Przez cały czas okupacji w jego domu było prowadzone tajne nauczanie szczebla średniego i wyższego, odbywały się zbiórki żołnierzy AK, prowadzona była podchorążówka AK. W szkoleniu brali udział dwaj synowie: Witold i Zbigniew. W mieszkaniu rodziny Arendarczyków przechowywana była broń. Podczas Powstania Warszawskiego Eugeniusz Arendarczyk pełnił funkcję zastępcy dowódcy plutonu 123 wchodzącego w skład 12. kompanii Wojskowej Służby Ochrony Powstania
(I batalion „Dzik” WSOP – 1. Rejon – I Obwód „Radwan” Warszawskiego Okręgu AK). Szlak bojowy Eugeniusza Arendarczyka: Stare Miasto – kanały – Śródmieście Północne – Powiśle – Śródmieście Południowe.
Po upadku Powstania zostaje internowany w obozie Sandbostel – Stalag X B (numer obozowy 224811), później w Lubce. Po powrocie do kraju w grudniu 1945 r. włączył się od razu do odbudowy ojczyzny. Pracuje kolejno w Wydawnictwie „Czytelnik”, następnie w PP [Przedsiębiorstwo Państwowe – O.L.] RUCH na stanowisku wicedyrektora, a później w PP [Przedsiębiorstwo Państwowe – O.L.] Reklamy Handlu Zagranicznego. W roku 1964 został przeniesiony na emeryturę.
Miłośnik muzyki a w szczególności śpiewu chóralnego. Od wczesnych lat był członkiem chóru „Gloria” i chóru Towarzystwa Śpiewaczego „Harfa”. Z chórem tym przemierzył całą Europę biorąc czynny udział w koncertach, ponadto pracował w Związku Muzycznym Towarzystw Śpiewaczych, pełniąc tam różne funkcje w zarządzie.
Po odnalezieniu w 1945 r. mogiły powstańców warszawskich w Pęcicach, gdzie znaleziono również zwłoki jego syna Zbigniewa, całą energię skoncentrował na doprowadzeniu w ramach powołanego Komitetu Rodzicielskiego do wybudowania Pomnika–Mauzoleum. Bez przerwy zabiegał o uświęcenie tego miejsca i przez cały czas troszczył się o należytą konserwację. W roku 1976 nadano mu odznakę Opiekuna Miejsc Pamięci Narodowej. Zmarł 13 kwietnia 1988 r. Pochowany został na cmentarzu bródnowskim.
Opracował Oskar Leszczyński – absolwent Szkoły Podstawowej im. Marii Dąbrowskiej w Komorowie